Kiedy przedsiębiorca rozlicza się z obowiązków recyklingu opakowań, sama dobra wola i fizyczne przekazanie odpadów do recyklera nie wystarczą. Liczy się dokument, który to potwierdza – a dokładniej: Dokument Potwierdzający Recykling, czyli DPR. To właśnie ten dokument pozwala formalnie wykazać, że obowiązek odzysku został wykonany zgodnie z przepisami.
Co to jest dokument DPR i EDPR?
DPR (Dokument Potwierdzający Recykling) to oficjalny dokument, który potwierdza, że określona masa odpadów opakowaniowych została poddana recyklingowi materiałowemu. Dokument ten wystawiany jest przez instalacje przetwarzające odpady – recyklerów – posiadających odpowiednie zezwolenia środowiskowe.
EDPR (Eksportowy Dokument Potwierdzający Recykling) to odpowiednik DPR, ale dotyczący recyklingu realizowanego poza granicami kraju – w ramach eksportu lub dostawy wewnątrzwspólnotowej.
Oba typy dokumentów mają taką samą wartość prawną i są podstawą do rozliczenia obowiązku recyklingowego w systemie BDO.
Kto może wystawić DPR i EDPR?
Dokumenty DPR/EDPR mogą być wystawiane wyłącznie przez podmioty, które:
- posiadają stosowne decyzje administracyjne (pozwolenia na przetwarzanie odpadów),
- rzeczywiście przeprowadziły recykling materiałowy odpadów,
- są wpisane do rejestru BDO,
- prowadzą ewidencję odpadów zgodnie z wymaganiami prawa.
W praktyce są to instalacje recyklingowe lub przedsiębiorcy prowadzący eksport odpadów do recyklingu, a także niektóre organizacje odzysku, które posiadają podpisane umowy z recyklerami.
Jak zdobyć dokument DPR?
Przedsiębiorca może uzyskać DPR na dwa sposoby:
- Samodzielne przekazanie odpadów do recyklera – po uprzednim ustaleniu zasad współpracy. W tym modelu DPR wystawiany jest na daną firmę bezpośrednio.
- Współpraca z organizacją odzysku – organizacja (np. Eko Cykl) gromadzi dokumenty DPR/EDPR od recyklerów i następnie w imieniu klienta przekazuje je marszałkowi województwa jako dowód realizacji obowiązku.
W obu przypadkach istotne jest, by DPR odnosił się do konkretnych mas i rodzajów odpadów, zgodnie z kodami zawartymi w systemie BDO. Dokumenty muszą być archiwizowane i udostępniane w razie kontroli (np. WIOŚ).
Sprzedaż DPR – jak działa rynek wtórny?
Ponieważ nie każda firma jest w stanie osiągnąć wymagane poziomy recyklingu, pojawiła się możliwość tzw. sprzedaży DPR. Gdy jeden podmiot ma nadwyżkę dokumentów (np. zrealizował recykling większej ilości odpadów niż wynikało z jego obowiązku), może legalnie przekazać je innemu podmiotowi – na podstawie cesji lub umowy cywilnoprawnej.
W praktyce sprzedaż DPR wygląda następująco:
- podmiot A (recykler lub organizacja odzysku) posiada nadmiar dokumentów DPR,
- podmiot B (firma wprowadzająca opakowania) potrzebuje uzupełnić brakujące potwierdzenia,
- strony zawierają umowę, w ramach której dokument DPR zostaje przeniesiony na podmiot B,
- dokument zostaje zgłoszony w systemie jako zaliczony na poczet obowiązku podmiotu B.
Tego typu transakcje są zgodne z prawem, o ile dokument DPR jest autentyczny i dotyczy rzeczywiście przetworzonych odpadów. Fałszowanie dokumentów lub próby podwójnego wykorzystania są przestępstwem.
Na co uważać przy zakupie DPR?
Zakup dokumentów DPR wymaga ostrożności. Warto:
- weryfikować, czy wystawca dokumentu figuruje w rejestrze BDO,
- żądać kopii zezwoleń środowiskowych i numerów decyzji,
- potwierdzić, że odpady rzeczywiście zostały poddane recyklingowi,
- korzystać z usług renomowanych brokerów lub organizacji odzysku,
- unikać ofert niepopartych dokumentacją źródłową.
Dobrą praktyką jest zabezpieczenie transakcji umową i archiwizacja dokumentacji (np. KPO, faktur, protokołów odbioru).
Czy sprzedaż DPR się opłaca?
Dla firm, które nie osiągają wymaganych poziomów recyklingu, zakup DPR może być bardziej opłacalny niż płacenie opłaty produktowej. Przykładowo:
- opłata produktowa za 1 kg tworzywa sztucznego: 2,70 zł,
- cena rynkowa DPR za 1 kg plastiku: 1,60–2,30 zł.
Ostateczna cena zależy od popytu, podaży i typu materiału. DPR za szkło bywa tańszy (ze względu na wysoką dostępność), natomiast DPR za tworzywa sztuczne i aluminium droższy.
DPR w systemie BDO
Podczas wypełniania rocznego sprawozdania BDO przedsiębiorca wskazuje masy opakowań oraz informuje, w jaki sposób został zrealizowany obowiązek. W polu dotyczącym recyklingu należy wykazać ilość popartą dokumentami DPR/EDPR.
System nie wymaga dołączania skanów dokumentów DPR, ale urząd marszałkowski może zażądać ich w trakcie weryfikacji. Dlatego dokumenty te powinny być przechowywane przez minimum 5 lat.
Podsumowanie
Dokumenty DPR i EDPR są kluczowym elementem systemu rozliczania obowiązków odpadowych. Bez ich posiadania przedsiębiorca naraża się na opłaty produktowe i sankcje administracyjne. Dlatego warto:
- dbać o wiarygodne źródła dokumentów,
- znać zasady sprzedaży DPR,
- monitorować dostępność i ceny na rynku wtórnym,
- rozważyć współpracę z organizacją odzysku, która zapewni kompletność dokumentacji.
Sprzedaż DPR to zjawisko legalne i powszechnie wykorzystywane przez podmioty, które chcą efektywnie wywiązać się z obowiązków środowiskowych, ale wymaga świadomości i odpowiedzialności.